شوره سر نوعی بیماری پوستی بسیار شایع است که پوسته پوسته شدن، خارش و قرمزی ملایم پوست سر از علائم آن محسوب می‌شود. تخمین زده می شود که شوره‌سر (همراه با یک بیماری پوستی شدیدتر به نام درماتیت سبورئیک) 50٪ از جمعیت بزرگسال را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در ادامه با انواع، علائم، علل و درمان شوره آشنا می‌شوید.
انواع شوره سر
شوره سر انواع مختلفی دارد از جمله:
- شوره سر مربوط به پوست خشک: متداول ترین نوع شوره است که معمولاً در ماه های زمستان (هوای سرد و خشک) ایجاد می شود و به استفاده از آب گرم برای شستن مو (که پوست سر را خشک می کند) ارتباط دارد.
- شوره سر روغنی: این نوع شوره از تجمع سبوم (روغن) در پوست سر اتفاق می افتد. این روغن می تواند سلول های مرده را روی پوست سر جمع کرده و پوسته های خارش دار ایجاد کند.
- شوره سر مخمری: علت این نوع شوره، نوعی قارچ به نام مخمر مالاسزیا است که از روغن اضافی تغذیه می‌کند. این مخمر یک ماده جانبی تولید می کند که باعث جمع شدن سلولهای پوست می شود و دلیل وجود پوسته‌های سفید در شوره است.
علائم شوره سر
پوسته های سفید (پوست مرده) روی موها یا شانه ها و همچنین خارش پوست سر اغلب از علائم اولیه شوره سر است. علائم دیگر شوره بسته به نوع شوره ممکن است متفاوت باشند.
علائم شوره سر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پوستی خشک و پوسته پوسته که با سرد شدن هوا بدتر می شود
- خارش پوست سر
- پوسته‌های زرد مایل به سفید بر روی پوست سر، مو، ابرو، ریش یا سبیل
- گرگرفتکی‌هایی که در فصول سرد و خشک و در دوره های استرس اتفاق می افتد
- قرمزی خفیف در ناحیه آسیب دیده
- چرب بودن پوست سر
علل
اگرچه علت دقیق شوره سر به خوبی شناخته نشده است، اما برخی از کارشناسان تصور می کنند که این ماده در اثر ترشح بیش از حد روغن (سبوم) توسط غدد چربی به وجود می‌آید. غدد چربی در فولیکول‌های مو قرار دارند و ماده‌ای روغنی و موم مانند تولید می کنند. این ماده مومی که پوست و مو را نرم می کند، سبوم نامیده می شود.
نوعی قارچ به نام مخمر مالاسزیا نیز ممکن است در ایجاد شوره سر نقش مهمی داشته باشد زیرا محل رشد این مخمر، سبوم است.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به شوره سر را افزایش می دهند عبارتند از:
- داشتن مو و پوست سر بیش از حد چرب
- داشتن سن معین (افرادی که در سنین جوانی تا میانسالی قرار دارند بیشتر از افراد مسن خطر ابتلا به شوره‌سر را دارند)
- داشتن یک بیماری زمینه‌ای که باعث به خطر افتادن سیستم ایمنی بدن شود مانند سرطان، پیوند عضو یا ایدز
- داشتن بیماری عصبی (مانند بیماری پارکینسون)
- مرد بودن (برخی مطالعات نشان می دهد شیوع شوره‌سر در مردان بیشتر از زنان است)
- استرس
- کمبود خواب
تشخیص
شوره سر به طور معمول با شرح حال و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. برای تشخیص معمولاً هیچ آزمایشی نیاز نیست اما ممکن است برای رد سایر بیماری‌ها، نمونه برداری از پوست انجام شود.
درمان
شوره سر در دوران بلوغ و بزرگسالی قابل درمان نیست. هدف از درمان شوره‌سر، به حداقل رساندن علائم قابل مشاهده (مانند قرمزی و خارش) و جلوگیری از گُرگرفتگی است. درمان آن به نوع شوره و شدت آن بستگی دارد.
شوره خفیف را معمولاً می توان با شامپوی ملایم درمان کرد. شستشوی روزانه با شامپو می تواند چربی پوست سر را کاهش داده و از تجمع سلول های مرده پوست جلوگیری کند.
شوره متوسط را معمولاً می توان با شامپوی شوره سر درمان کرد.
انواع شامپوهای ضد شوره سر عبارتند از:
- شامپوهای سولفید سلنیوم: این نوع شامپوها به کاهش سرعت مرگ سلول های پوستی کمک می کنند (تجمع سلول های مرده را کاهش می دهند). همچنین می‌توانند باعث کاهش قارچ ایجاد کننده شوره شوند.
- شامپوهای پیریتیون زینک: باعث کاهش قارچ می شوند که در ایجاد شوره نقش دارد.
- شامپوهای اسید سالیسیلیک: به از بین بردن پوسته پوسته موجود در سر کمک می کنند، اما باعث خشکی پوست سر نیز می شوند که این امر می تواند منجر به پوسته پوسته شدن بیشتر شود.
- شامپوهای کتوکونازول: این شامپوها، ضد قارچ هستند. در حالی که این داروها بدون نسخه پزشک در دسترس هستند، در موارد شدید شوره‌سر می توانید دوزهای قوی تری از آنها را با تجویز پزشک تهیه کنید.
- شامپوهای بر پایه تار: این نوع شامپوها از قطران ذغال ساخته می شوند. همچنین باعث کاهش سرعت مرگ سلول های پوستی می شوند و وجود پوسته پوسته حاصل را کاهش می دهند. شامپوهای بر پایه تار می توانند باعث تغییر رنگ موهای بور یا سفید شوند. این نوع شامپوی دارویی همچنین می تواند پوست سر را نسبت به نور خورشید حساس تر کند.
شامپوهای فوق همگی بدن نسخته هستند و اغلب به صورت روزانه و در هنگام شروع پیدایش شوره استفاده می شوند. زمانیکه شوره کنترل شد، این شامپوها را می توان فقط یک یا دو بار در هفته استفاده کرد.
اگر شامپوهای بدون نسخه فوق، علائم شوره سر شما را برطرف نکردند، در مورد استفاده از شامپوهای نسخه‌ای با پزشک خود مشورت کنید.
سخن پایانی
شوره سر در افراد جوان و بزرگسال، قابل درمان نیست. این بیماری در طول زندگی فرد وجود دارد و با او همراه خواهد بود، اما علائم آن را می توان به طور موثر با روش‌های درمانی کنترل کرد.
با درمان منظم امکان دارد شوره به سرعت بهبود یابد. در صورت مشاهده موارد زیر حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- علائم شوره به شامپوی بدون نسخه پاسخ نمی‌دهند
- ایجاد آسیب دیدگی در پوست سر
- ترشح مایعات یا چرک از پوست سر
- احساس درد
