افت فشار خون را فشار خون پایین می‌گویند. خون با هر ضربان قلب به سمت عروق فشار می آورد و فشار دادن خون به دیواره شریان ها فشار خون نامیده می شود.
فشار خون پایین در اکثر موارد خوب است (کمتر از 80/120). اما فشار خون پایین ممکن است گاهی احساس خستگی یا سرگیجه در شما ایجاد کند. در این صورت، افت فشار خون می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد که باید درمان شود.
فشار خون هنگام ضربان قلب و در دوره های استراحت بین ضربان قلب اندازه گیری می شود. اندازه گیری پمپاژ خون از طریق عروق هنگام فشار بطن های قلب، فشار سیستولیک یا سیستول نامیده می شود. به اندازه گیری دوره های استراحت، فشار دیاستولیک یا دیاستول گفته می شود.
سیستول، خون بدن را با تأمین می کند، و دیاستول با پر کردن عروق کرونر، خون قلب را تأمین می کند. فشار خون با عدد سیستولیک، بالاتر از عدد دیاستولیک نوشته می شود. افت فشار خون در بزرگسالان با عدد 60/90 یا کمتر تعریف می شود.
چه عواملی باعث افت فشار خون می شود؟
کاهش فشار خون اغلب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند. برخی شرایط ممکن است باعث کاهش فشار خون طولانی مدت شوند که در صورت عدم درمان خطرناک می شوند. این شرایط عبارتند از:
- بارداری، به دلیل افزایش تقاضای خون از مادر و جنین در حال رشد
- از دست دادن مقادیر زیادی خون به دلیل آسیب دیدگی
- گردش خون مختل شده ناشی از حملات قلبی یا دریچه های معیوب قلب
- ضعف و حالت شوک که گاهی اوقات همراه با کمبود آب بدن است
- شوک آنافیلاکتیک، نوع شدید واکنش آلرژیک
- عفونت های جریان خون
- اختلالات غدد درون ریز مانند دیابت، نارسایی آدرنال و بیماری تیروئید
داروها نیز می‌توانند باعث کاهش فشار خون شوند. مسدود کننده های بتا و نیتروگلیسیرین، که برای درمان بیماری های قلبی استفاده می شود، عامل اصلی کاهش فشار خون هستند. داروهای ادرار آور، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و داروهای اختلال نعوظ نیز می توانند باعث کاهش فشار خون شوند.
برخی از افراد به دلایل نامشخص فشار خون پایین دارند. این نوع افت فشار خون، که فشار خون بدون علامت مزمن نامیده می شود، معمولاً مضر نیست.
علائم
افرادی که دچار افت فشار خون هستند، وقتی فشار خون آنها به زیر 60/90 برسد ممکن است علائم آن را تجربه کنند. علائم افت فشار می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سبکی سر
- سرگیجه
- حالت تهوع
- پوست سرد و مرطوب
- افسردگی
- از دست دادن هوشیاری
- تاری دید
شدت علائم می تواند متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است کمی ناخوشایند باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است کاملاً بیمار باشند.
انواع
کاهش فشار خون با توجه به زمان آن به چند دسته مختلف تقسیم می شود.
ارتواستاتیک
افت فشار خون ارتواستاتیک، کاهش فشار خونی است که هنگام انتقال از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده ایجاد می شود. این نوع افت در افراد در هر سنی شایع است.
همانطور که بدن با تغییر موقعیت سازگار می شود، ممکن است برای مدت کوتاهی باعث سرگیجه مختصر شود. این مورد همان چیزی است که برخی افراد هنگام برخاستن از آن با عنوان “دیدن ستاره” یاد می کنند.
پس از مصرف غذا
کاهش فشار خون بعد از غذا یعنی افت فشار خونی که درست بعد از خوردن غذا اتفاق می افتد و نوعی افت فشار خون ارتواستاتیک است. افراد مسن، به ویژه افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، بیشتر دچار این نوع کاهش فشار خون می شوند.
با واسطه عصبی
افت فشار خون با واسطه عصبی پس از مدت طولانی ایستادن اتفاق می افتد. کودکان این شکل از افت فشار را بیشتر از بزرگسالان تجربه می کنند. حوادث ناراحت کننده هیجانی نیز می توانند باعث این نوع افت فشار شوند.
افت فشار خون شدید
افت فشار خون شدید به دلیل شوک رخ می‌دهد. وقتی اعضای بدن، خون و اکسیژن لازم برای عملکرد صحیح بدن را دریافت نمی کنند، شوک ایجاد می شود. کاهش فشار خون شدید اگر به موقع درمان نشود، می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
درمان
درمان، به علت اصلی افت فشار خون بستگی خواهد داشت. درمان می تواند شامل داروهایی برای بیماری های قلبی، دیابت یا عفونت باشد.
برای جلوگیری از کاهش فشار خون به دلیل کمبود آب، مقدار زیادی آب بنوشید، به خصوص اگر استفراغ یا اسهال دارید.
هیدراته ماندن همچنین می تواند به درمان و جلوگیری از علائم کاهش فشار خون با واسطه عصبی کمک کند. اگر هنگام ایستادن به مدت طولانی دچار فشار خون پایین می‌شوید، حتماً بنشینید و کمی استراحت کنید. سعی کنید میزان استرس خود را کاهش دهید تا از آسیب های عاطفی جلوگیری کنید.
افت فشار خون ارتواستاتیک را با حرکات آهسته و تدریجی درمان کنید. به جای ایستادن سریع، با استفاده از حرکات کوچک به حالت نشسته یا ایستاده قرار بگیرید. همچنین هنگام نشستن، پاها را ضربدری نکنید تا از کاهش فشار خون ارتواستاتیک جلوگیری کنید.
کاهش فشار خون ناشی از شوک، جدی ترین شکل این بیماری است. افت فشار خون شدید باید فوراً درمان شود. پرسنل اورژانس برای افزایش فشار خون و تثبیت علائم حیاتی، مایعات و احتمالاً فرآورده های خونی به شما می دهند.
جمع بندی
اکثر افراد با درک شرایط و آموزش درست می توانند افت فشار خون را کنترل کرده و از آن جلوگیری کنند. عوامل محرک خود را بشناسید و سعی کنید از آنها اجتناب کنید. اگر دارویی برای شما تجویز شده است، این دارو را برای افزایش فشار خون و جلوگیری از عوارض احتمالی مضر، مصرف کنید.
و به یاد داشته باشید، اگر نگران سطح فشار خون و علائم آن هستید، همیشه بهتر است که به پزشک مراجعه کنید.
